Umama uNondumiso Mkhize(39) owayengo wokuhlala ePietermarizburg endaweni ekuthiwa iseFrance. Ebengowokuzalwa eMzimkhulu eRiverside.

Iminyaka ithi mayibe yisishagalombili selokhu ahamba ekhaya eyobheka amathuba omsebenzi khona ngapha koMgungundlovu.

Kuthi ngosukulwesibili singenile onyakeni ka2022 ugogo uDlamini uzwa ngengane yakhe uNondumiso ithi “Gogo uthe umah uzofika namhlanje “. Ingane kaNondumiso ewumfana ayishiya yenza ibanga 5 kwisikole esisedolobheni lokhona eMzimkhulu iVumazonke Combined School.

Ugogo abuze”Wena ukuzwa ngabani lokho” aphefumulele phezulu ewudontsela phezulu umoya uMthokozisi “Besixoxa ngocingo gogo.”

Eqhubeke nokufaka ushukela wakhe kwitiye ebekade evele eliphuza. “Mhm,uthathe lemali engikunikezele ukuthi ukwazi ukuzithengela izinto zokugcoba ufonela ngayo lesisidakwa esinguMama wakho” aphenduke uMthokozisi njengoba ebekade eflathele ugogo wakhe ngenkathi enza isidlo sasekuseni. Ekhuphule izwilakhe uMthokozisi “Gogo kukangakhi ngikutshela ukuthi musa uthi umama yisdakwa…kukangakhi ngampela…uzoze uzwe maseliyangakephi ilanga huh.” Esekwate enjalo uMthokozisi asishiye lapho nalesosidlo ebezilungiselela khona.

“Mthokozisi….Mthoko mfanuwami..Mthoko benginga….”kodwa uMthokozisi abesesithele kwiphaseji eyomfaka ekamelweni lakhe.

Sesiside lesisikhathi uMama kaMthokozisi engasabuyi ekhaya engathumeli ngisho imali ekhaya.

Ukufika kukaNondumisi edolobheni uthi eqala nje ebeka unyawo lwakhe ephuma etekisini, ephakamisa amehlo akhe nje ubona umngane wakhe abadukelana naye besesontweni elalise Durban station kanti yena yilapho wayesengene shiqi kulelibhizinisi lakhe lokudayisa ngomzimba, uthi embona nje evele emane elahle amehlo asondele komunye umama ophila ngokuzidayisela azibuzise iphakethe lika anyanisi .

“Nondumiso” alishiye lapho lelophakethe likanyanisi ezama ukubalekela lomuntu omemeza igama lakhe. “Nondumiso…Nondumiso Mkhize….webhuti, bhuti webhulukhwe elibomvu cela ungithintela losisi ofake isiketi esibomvu”

Eze ezofika kuye “Nondumiso” ezenza ojabule uNondumiso. “Nonjabulo mngani “lapho umsodeza eduze emhuger emuva kwakhe eshintshe ebonakala nje ukuthi akajabule neze. “Uphumaphi sisi ususindwa ikhwama ezingaka nje?” “Emgungundlovu ngiya ekhaya….sengathi ngingathola into yokwehlisa ukoma sisi ngingayithola kephi” “Amanzi anjani” “Cha.cha idinga uBhiya kelena sisi”. UNonjabulo amangale kodwa aphinde azibambe “huh….siyothenga naya iRhino liquor store…mina ngizokulinga lana” esho ezenjalo uNondumiso lapho yena uNonjabula usala esibuza imibuzo eminingi. “Heee oNondumiso seba hlisa unxano ngotshwala…Engabe wayegcinenin ukugoduka khona”

Esazibuza imibuzo njalo ephume uNondumiso “Hey mgani ngifile nje…ngifile unxano.” Lapho usho evula lelobhodlelana elisongwe ngapha lokukhangisa imikhiqizo lapho amanye aseplastikhini lakusona lesisitolo aphuma kusona.

Kubuza uNonjabulo “Manje uzophuza umengeyinyawo.” UNondumiso ezakhe umuntu onamahloni “Huh..mngani unephuzu ngampela…unephuzu kelapho manje indawo yangempela yokucisha ukoma itholakala kephi le dolobheni?”

Emangale uNonjabulo “Ubabe yini?…We Nondumiso…uzoze ufunane nendawo zokucisha ukoma uyofika nini ekhaya….ngampela ngampela uyofika nin huh?” Emangale uNonjabulo kodwa ephinde ezibambe “Huh…yazi angeke waphinda washintsha….indlela omnakekela ngayo umuntu hayi cha uwumngani wangampela” Ebe ngathi uyamamatheka uNonjabulo “Yah vele….kuzoze kubelethi izinto zokuhamba zizoze ziphele ” “Ngaphambi kokuthi sihambe ngicela singene langaphakathi ngifuna ukucosha okuncane engizo fika nakho ekhaya” Lokhu kushiwo uNondumiso esho ephaka misa esinye sezikhwama zakhe beya ngakwesokunxele uma besuka ngalapho bekuphuma khona uNondumiso,bafika impahla bezishiye kwindawo yokushiya imithwalo.

“Yazi…Nonjabulo indlela engithokoze ngayo ukuthi ngikwazi ukuyobabheka ngasekhaya…injabulo engeze yalinganiswa nalutho.” Lapho uNondumiso usho ephakamisa isiphuzo sakhe okunye esakubambe ngoplastikhi lowo abephume nawo kwi-sitolo seziphuzo.

Befike lapho kungenwa khona uma usuyothenga izinto zase ndlini, njengoba kusaqhutshekwa nokulandela imigomo yegciwane i-corona bafike emnyango befakwe isibulali magciwane. Bathi besangena unogada atshele uNondumiso ukuthi akuvumelekanga ukungena notshwala “Ngoba ngibuthenge khona lekhaya nje?” “Sisi ukuthi ubuthenge kephi angihlangene nakho engikutshela khona ukuthi abuvumelekile. ” Ebonakala nje uNondumiso ukuthi akathandi “Ohky ke…ngicela ukusale sengibushiya lapha kuwe. ” abushiye babese beqhubeka nokungena ngaphakathi.

Bangena nje izulu seliqalile ukuyithela langaphandle yilapho ke uNondumiso akhipha khona ucingo lwakhe ebe eceleni eqhubeka nengxoxo noNonjabulo “Uyaphapha lobhuti…” “Usho ngoba?” “Yindaba akhulume yena yedwa lono munye ethule….uNxanwa kabi kona.” UNonjabulo ebonisa ukungabi namdla kwalokhu akhuluma ngakho “Mmm…ubonile seliqalile liyana langaphandle?” “Yingakho ngithi angishayele uMtho ukumazisa ukuthi angidlangabeze ” “Engathi kosisiza ukuthi sicosha-cosha sisheshe ngoba nami ngishiye ingane zizodwa endlini.”

Sebengaphakathi esitolo uNonjabulo ephusha iqola yokufaka impahla “Kanti usbari ukephi.” UNonjabulo ekhokha umoya “USimphiwe washona….washona uSimphiwe ” emangele uNondumiso “Into yanini manje leyo….ushone nini..kanjani,” ephinde ekhokhe umoya uNonjabulo. “Nondumiso indaba ende kakhulu lena…..kodwa ke umakukuthi ufuna ukwazi kulungile…..uSimphiwe ushone ngonyaka ka2012 emuva kokuthi ngangizwe kuthiwe banukuneza ingane kababa uNzimbovu,wavele wamane wavuvukala isitho sangaphambili abakibo baye bamzamela imithi yesintu wabangcono. Njengoba ebe umuntu ophila ngokuba umakhandana wabuyela ekukhandeni amabhasi. Akuphelanga nentsuku ezingakhi ebuyele wacindezelwa intsimbi yebhasi esifubeni. UNondumiso athuke kodwa abe nakho ukuzibamba ngoba “Haawu….phephisa sisi…phephisa “

Kuqhuba uNonjabulo, “Kwaba ukushona kwakhe ke kanjalo nje…abomdeni wakhe ke bazama ukuthi ngaphambi kokuthi afihlwe baye kumelaphi wendabuko ukuze bekwazi ukuthola ukuthi okuphi okubangele lokhu…..bamhambela kelomelaphi okwaba ukuthi kwakuwu yeyena ubaba uNzimbovu….babuya bangitshela ukuthi kuthiwa kudingeka ingubo yakhe yokugqoka kanye neyengane yakhe yegazi ngibanikeze….bephindele khona kuNzimbovu afike ke abenzele lento awayenza eyagcina yenza ukuthi ingane yami uSimthandile engasakwazi ukukhuluma nanokuhamba” “UNzimbovu?…yindaba ungazange ubanqande….phela uNzimbovu udume ngobubi nje uyaziwa” “Sengifisa nokuthi ukube ngangazi ngabe mhlampe ngakwenza lokho.”

Sebese till-in beshaya impahla kubuza usisi obasizayo “Uplastic sisi ” kuphendule uNondumiso “Njengoba impahla ziningi kangaka uthi ngizoziphatha ngani ” ebese emshayele.

Sebephumise estolo belekelelwe omunye wabasebenzi ukuthi bekwazi ukuyofika lapho bezogibelela khona uNondumiso yena ephuthume eyothatha eminye imithwalo abayishiyelapho kugciniswa khona impahla ebese abuze kunogada lokhu abekushiyile okuyisiphuzo sakhe.Ubese athole omunye walaba abadla idakamizwa amcele amsize aphathise ikhwama.

Sebefikile lapho azogibelela khona nemvula ilokho iqhubeke njalo nokuyithela,ufika impahla sezifakiwe uNonjabulo noNodumiso bevalelisane njengoba imoto leyo isikulungele ukuphuma uNondumiso “Sisi angikubone ngelinye ilanga….ngibonge ukungisiza….ngicela ubambe nayi imali ukwazi ukucosha okuncane okwasendlini ukwazi nokuthi ugibele njengoba izulu linjena” emamatheka uNonjabulo “Ngiyabonga sisi….R700? Eve unomusa ngyabonga ubenohambo oluhle “

Liphume itekisi lithathe umgwaqo ongakwesokudla uma uphuma erenkeni. Lishosho loze lilibangise ngase msakazweni iHarry gwala Fm njengoba liyalilishiya ngasemuva idolobha lelo lithi nje maliqala ligibela phezukwe bhulorho iMvubukazi Riverbridge.

UNondumiso aqale lapho ebegcine khona avule ibhodlela lakhe lesibili lohlobo iHunters Gold aphuze kuthi kanti kukhona nomunye naye oziphathele okwakhe naye avule okwakhe baxoxe ke kwazise phela bahleli basondeleleni baqhubeke bexoxe itekisi lona lilokho lishosholoze njalo njengoba phela selidlule nakumthola mpilo omkhulu lilibangise eMfulamhle lishosholoze njalo likhuphukela kwindawo lapho bonakala amanzi eze ngamandla kuze kube ukuthi agibela ngaphezukwe bhulorho lomfula iDumisa Riverbridge umshayeli wetekisi uzwakala ethi “Webakwethu sinenkinga, ibhulorho ligcwele mina angizukukwazi ukuphumela ngale njengoba nezinye imoto azikwazanga ” abese ebuze uZamani “Manje ke uthi thina senze njani?… ngoba phela sikukhokhelile .”

uZamani yena ungowakwa Mkhize uzalwa kwindawo ekuthiwa iseBovini indawo nje ethi ayibe amabanga 12 amakhilomitha.

Sekuphele imizuzu ethi mayibe 38 behlezi kuleli tekisi ukuphuma kukaNondumiso etikisi uphuma ngoba ethi uzizwa eshiswa umchamo,kudlula imizuzu ibe 5 emuva kwalokho aphume uZamani ufika uNondumiso izichathula eziphethe ngesandla ufike ebabaze uZamani “Hayi boo wesisi….Kwenzakalani manje, izichathula wase uziphatha ngesandla manje….Kwenzakalani? “

uNondumiso angakuthatheli nto itheni ukubabaza kwalentsizwa “Indlela esengikhathele ngayo ukuhla kulelutekisi….Umqondo wami ususekhaya njenga manje…..Awusho awukhathele yini ukuhlala kulendawo?” Ephendula ebe edlulisela uNondumiso ikani leHunters Gold “Bamba….Impela nami angisakuthandi ukuba kulendawo kodwa ke akukho engingakwenza” esho elishayela ekhanda lelokani ebese elilahlela eceleni “Yindaba ungangisizi ukuthi ngiwele .”

“Umfula ugcwele kanje?”

“Kanti wena yini?”

“Kanjani manje?”

“Uyindoda noma….?”

“Noma ini?…angibuzwa mina nawe uyazi bonela”

“Kodwa akusho”

“Ndlela”

“Ndlela le uyigwala ngayo “

“Ang’silona igwala mina”

“Uyini?….ngoba ngithi….”

Abone uZamani ukuthi uyahlukela ngenkulumo yilapho ke agcina evuma ukuthi bawelele ngaphesheya kwaleli bhulorho.

“Okay,okay…kulungile “

“Amadoda angempela enza njengawe “

“Mmm…manje sizowela kanjani sidakwe sinje-ee-e”

“Mina-aa-a ngizo wela ngo-oo-oba angidakiwe umuntu odakiwe uwena la,khululeka ngizokusiza “

Kuthi ngaphambi kokuthi bahambe uZamani abuyele ngaphakathi etekisini, ufike ebike “Mina naloyasisi obeseduzekwami sowela laphaya “

Lapho usho emkhomba losisi abe ekhomba nalapho beyokuwela khona.

Abantu abase tekisini:”Ngempela nje anyikho enye indlela ngaphandle kokuthi umuntu azincame ngoba ngampela -ngampela ayikho kuyaphi le’siyihlalele la.”

Abangibeli:” Ngabe kanti kwakutheni?…ngamane ngingafiki ekhaya kunokuthi ngizibulale ngibhekile.”

Emuva kokuthi ehambile baphume bonke ebebe ngaphakathi kulelotekisi lapho ke namanye amatekisi esaqhubeka nokutheleka kulendawo njengoba nayo imvula vele sekunesikhathi iyekelele kulendawo abakuyona.

UNondumiso no Zamani:

“Qala ke wendoda ndini”

“Bekuyicebo lakho leli akuqale wena mina ngizolandela ngemuva “

“Usazibiza ngendoda?…awuthi ngikhokhele ngoba makungenjalo umuntu akazukuya kofika lapho ayakhona.”

“Usazibiza ngendoda?..mawunje..awuthi ngikhokhele ngoba makungenjalo umuntu akazukuya kofika lapho ayakhona.”

Akhokhele phambili uNondumiso uZamani yena alandele ngemuva kuka Nondumiso, abantu bababaze lokhu abakubonayo njengoba uNondumiso no Zamani befike nabo labantu bexakwe ukuthi bangayo yophumela kanjani ngaphesheya njengo umfula ugcwele sengathi nolwandle uqobo nalo lucithela khona.