Ga go se se phošagetšego mo go tšeo ka moka,” a realo Nolitha. “Ke seo batho ba bantši ba bego ba leka go se fetoša, ba direla lena, baithuti ba yunibesiti, le mang goba mang yo a nyakago monyetla wa go ithuta.” O ba boditše ka ga dikopano ka moka tšeo Jama le Nombeko le yena ba di tsenetšego, ka mo a ilego a bitšwa go hlaloša ka maemo a sekolo sa gagwe, dikgopelo tšeo ba di dirilego go Kgoro ya Thuto.

“Ba rileng, Mohumagatšana?”

“Ga se ba bolele selo.” Lentšu la Nolitha le be le tonya. “Ga go selo se ba se boletšego. Ke ka lebaka leo boipelaetšo le ditšhupetšo di hlagago ka gona. Batho ba lapa go ema mola go sa fetoge selo.”

“Gomme mahodu a go swana le Mahlangu ba huma ba eya pele.” Lentšu la Khanyiswa le lona le be le tonya.

“Go a tšhoša,” Bonelwa a realo.

“Ee,” Fungile a realo. “Ka maswabi ga re se na molaba le tšhesenyana.”

“Ke ipotšiša gore ba bangwe ba bjang, Mohumagatšana,” Dalamuzi a realo. “Ba hlokile mahlatse a go ba le wena le bona.”

“Efela ba mmogo,” Nolitha a realo. “Ke tloga ke sa tsebe gore ke le botše bjang go re ke ikgantšha ka baithuti ba ka lehono. Naa o bone ka mo Mandla a ikgoromeleditšego ka pele ga ba Kreiti ya 8, gomme lephodisa la swara yena sebakeng sa bona.”

Mandla o beeleditše hlogo ya gagwe. “Ba Kreiti ya 8 ke ba baswa sekolong. Re swanetše go ba šireletša.”

“Le Cebo, Mohumagatšana. O be a goeletšwa, Wa Kreiti ya 12 ka beneng ye nngwe le ye nngwe.”

Babalwa a emiša hlogo ya gagwe. “Ke maswabi feela … Goreng selo sa mohuta wo se swanetše go hlaga le mathomong?”

Ke baithuti ba ba kaakang bao a swanetšego go tshwenyega ka bona. Nolitha a pikitla mahlo. A be a sa tšhatšhamela ka lebaka la kgase ya go lliša. Sethuthupiši sa go lliša se ile sa phatloga kgauswi le hlogo ya gagwe. A ka se tsoge a lebetše modumo wa sona – ka tsela yeo go pšhatlagana ga tšhipi go tšhipi go thuleng ga sefatanageng go sa kego go go tlogela.

“Mapasetete ao a be swanetše go di kgokološetša go bapela le mabu.” Nombeko o boletše ka morago ga ye nngwe ya ditšhupetšo ngwagola. “Ba di kgokološe le go fa batho monyetla wa go boela morago, ba phatlalale pele e phatloga. Monyetla wo o ka se tsoge o bile gona. Ebile ba kgona go di fošetša ka ntle ga dihelikoptara gabjale.”

Maphodisa a dirišitše dipulete tša raba gape. Ge eba go na motšwasehlabelo wa go swa ka beneng ya Nolitha, ba bangwe le bona ba swanetše go ba ba gobotše gape.

“Mohumagatšana, ba re swere bjalo ka basenyi, efela ga re bona, ga go bjalo?” Babalwa o ile a šutša ka maatla.

“Ka nnete ga re bona, Babs!” Khanyiswa o ile a phaphatha seatla sa mogwera wa gagwe. “Seo re se dirilego ke go bolela feela. Ke bona basenyi, ba go dira bomenetša, e sego rena.”

“Efela tate wa ka. O ile go mpolaya ge a ekwa seo ke se dirilego.” Babalwa a šutša.

“Wenze ntoni, Babalwa? O dirile eng, Babalwa?” Nolitha o be a tseba gore o swanetše go ba bonolo gabjale, efela a tiile.

“Ke eme le bohle gomme ka goeletša. Ke rile Mna Mahlangu ke lehodu.”

“Naa go na le phošo ge o goeletša ge o befetšwe?”

“Aowa, Mohumagatšana, efela—”

Nolitha a mo tsena ganong gape. “Goreng ka Mna Mahlangu? Naa ke lehodu? Naa o be o bolela nnete?”

“Ee, efela—”

“Efela eng, Babs?” Fungile a sekhumula. “O tšere our tšhelete, tšhelete yeo re feditšego dikgwedi re kgoboketša. For ntoni? Ka lebaka la eng?”

“Ndiyayazi. Ke a tseba.” Babalwa o be a bonala a sa selekegile.

“Efa tatago sebaka, Babalwa,” Nolitha a bolelela tlase. “Ge o ka hlaloša, a ka ba le kwelobohloko go feta ka mo o naganago.”

Bene e ile ya tepogela sekhutlwaneng, ya ba betša gomme ba welana. Nolitha o ile a dula thwii, sefahlego sa gagwe se befetšwe. Naa banna ba ba nagana gore ke bona boang? Ke mang yo a ba beilego ka ntle ga molao? Ke tokelo efe yeo ba nago le yona ya go tšhošetsa baithuti ba gagwe, ba ba ganetša ka thušo ya kalafo?

Pefelo ya gola, ya hwibila kudu, e mo fiša ka teng.

O ile a goga moya ka maatla, gomme a kwa lentšu la Jama le le tlase gomme le mo gapeletša ka hlogong ya gagwe. “Seriti ka dinako tšohle, makhomoreite.” Ba be ba dutše bjanyeng ka ntle ga Lefapa la Bokgabo, ba dutše ba mo dikologile, ge a bolela le bona ka boipelaetšo bjo bo beakanyeditšwego letsatši le le latelago. Nolitha a gopola ka mo a bego a dutše ka gona, mmele o lepologile gomme o iketlile, magetla a phaphathi ka tlase ga sekipa se se šweu sa go hlakahlakane. Letšatši le be le selaganya lerapothamo la gagwe la godimo, le swara dintlha tša ditrete tša gagwe. O be a lapile, a lapišitswe ke letšatši la go hlwa a hlohleletša baithuti, a rerišana le maphodisa, a rulaganya gape kgopelo ye nngwe yeo e tla romelwago go motlatša-hlogotona.

“Re tla ba bontšha ba ka se re hlalefetše le go re botša maaka gomme ba re ganetša ka seo e lego sa rena ka ditokelo. Efela re ka se ye fase go legato la bona. Re tla itebanya le bona ka maatla le bogale, ka ge re tseba gore ntwa ya rena ke ya toka.”

Nolitha a lebelela godimo. Baithuti ba gagwe ba be ba mo lebeletše, ba mo theeleditše, gomme a lemoga gore o be a bolelela godimo.

“Ga ba na tokelo ya go re swara ka tsela ye,” a realo ka tiišetšo. “Le gatee. Ke tla botša batswadi ge le ntumelela, Babalwa, efela le lena le ba botše. Ba botšeng seo se hlagilego. Ba botšeng gore ke ka lebaka la eng re befetšwe gakaaka.”

***

Re botše gore o nagana eng: Batho ba na le tokelo ya go kgobokana le go ipelaetša, efela gape ke mošomo wa maphodisa go šireletša Molao le Tshepedišo ya maleba. Naa o ka kgona go bona tsela ya go lekanyetša ditaba tšeo tše pedi? Naa go hlaga eng ge lehlakore le lengwe le tšeela ditaba godimo?