“Morena,” a realo, “Tshwarelo. Ka nnete ke be ke swanetše go ba ke boledišane le wena ka bonna. Efela, ke na le nnete ya gore o a dumela gore ke kgopolo ye botse? Go hlohleletša setšo sa go bala, re dire gore baithuti ba thušane?”

Mna Mahlangu a sega. “Oh, Mohumagatšana Solani. O sa le yo monnyane kudu, moratiwa. Ga o tsebe selo.”

Nolitha a mo lebelela. Naa mengwaga ya gagwe e bapala karolo efe fa?

“O tla ithuta go lekana e se kgale.” Lentšu la gagwe e be e le la go koba. “Hlohleletša setšo sa go bala,” a ekišetša lentšu la gagwe ge a bolela mantšu ao, “seo ga se šome sekolong sa go swana le se, ka baithuti ba ba bjalo. Ke eng seo ba tla se dirago ge o se na go ba ‘hlohleletša’? Ba tšea go ithuta go bala ga bona gomme ba go diriša – kae? Aowa, aowa, aowa, Mohumagatšana Solani, go kaone kudu gore re ba tloše fa gomme ba thome go itšhomela ka pela ka mo go kgonegago. Ba thuše malapa a bobona.”

“Efela ba hlalefile bjang,” Nolitha a ipelaetša. “Bašemane le basetsana ba ka mphatong wa ka ba ile go atlega, Mna Mahlangu. Ba ile go tsenya dikgopelo tša yunibesiti. Ba go lekana ba bararo ba nyaka go ba barutiši. Mošemane o tee, Cebo, ke ratiroatla wa bohlale, o nyaka go ithutela tša thutaboagi. Andisiwe, o kgona Mmetse kudu. Gape go na le Faniswa, o ile go dira tša boakanyetši—”

“Thula! Go lekane!” Mna Mahlangu o ile a emišetša seatla godimo. “Ke na le mošomo wo ke swanetšego go o dira, Mohumagatšana Solani.” O ile a boela morago setulong sa gagwe gomme a mo šupetša lebati. “Ke na le nnete ya gore o na le mphato wo o swanetšego go ruta.”

“Go bjalo, morena. Ke go boditše. Ke boditše ba mphato wa Marematlou, gore ke tla lekola palomoka ya Puku – tšhelete yeo re e kgobokeditšego.”

“Ga go tšhelete, Mohumagatšana Solani.”

Nolitha o ile a mo lebelela, molomo o bulegile.

“Efela e gona. Ke a tseba e gona. Re kgobokeditše go feta R500, mogongwe R600. Ya go ka lekana go reka tše pedi—”

Ke a tseba, ke a tseba.” Mna Mahlangu o ile a lebelela sešupanako sa gagwe gape. “Tšhelete e kgobokeditšwe ntle le tumelelo ya ka, efela ke be ke lemogile gore o e kgoboketša go kaonafatša baithuti mo sekolong gomme e dirišitšwe go phethagatša seo. Go ka se be le lekase la dipuku, Mohumagatšana Solani. Go ka se be le sehlopha sa go bala. O ka se sa tsenela protšeke ya go swana le ye ntle le ge nna ke boletše gore go be bjalo. Bjale, nkatologe hle.”

Nolitha o be a palelwa ke go šutha. Maoto a gagwe a ile a gana go itshepetša lebatong.

“Efela yeo e be e le tšhelete ya rena. Mphato wa ka o šomile ka maatla—”

“Ee, ee. Hle ba botše gore o leboga maitapišo a bona.”

“Efela o swanetše gore o e buše. E be e se ya gago go ka e diriša. O direle eng ka yona? O rekile eng?” Lentšu la Nolitha le ile la golela godimo le godimo gape. “E sego mo sekolong, goba barutwaneng, ke na le nnete ya seo. E kae, Mna Mahlangu? O dirile eng ka tšhelete ya rena?”

Go be go kwagala mosepelo ka ntle ga lebati gomme Mna Mahlangu a bitša. “Mna Ncane? Hle felegetša Mohumagatšana Solani phapošing ya barutiši gomme o lekole lenaneo la gagwe la nako le yena. O bonala eke o lebetše seo a swanetšego go se dira ka nako yona ye.”

Mna Ncane o ile a tsena gomme a swara Nolitha ka seku. “Areye,” a realo, “a re sepele.”

Mmotše, Mna Mcane.” Seledu sa Nolitha se be se thuthumela; mahlo a gagwe a tletše ka dikeledi. “Mmotše gore ke go kgopetše tumelelo ya go tšwela pele. Mmotše gore ke go kgopetše go boledišana le yena.”

O be a mo goga ka letsogo bjale. “O se itire setlaela.”

“Setlaela? O reng ka yena? O ntirile lehodu! Ke mo file tšhelete ya baithuti ka go mo tshepa. O be a swanetše go e boloka. A e beye ka bobolokelong. Efela o e dirišitše, Mna Ncane. O dirišitše sente ye nngwe le ye nngwe ya yona gomme e be e se tšhelete ya gagwe le gatee go tloga mathomong.”

“Tswalela lebati ka morago ga gago, Dengana.” Lentšu la Mahlangu le be le tenegile.

Nolitha o ile a retologa gomme a bogela ge Mna Mahlangu a boela gabotse setulong sa gagwe, matsogo a gagwe a phuthegane kgareng ya gagwe ya go ota, mahlo a gagwe a tswalela.

“Etšwa gona bjale.” Mna Ncane o ile a nyefiša go mo ngangatlela.

“Ga se o leke go ntšhireletša le gatee.” Nolotha o ile a mo katologa. “Ga o na taba le gore o utswitše tšhelete ya go tšwa go bana bao ba šitwago le ke go hwetša sa goja – go swana le wena le lehodu lela le lego ka kua gare. Bobedi bja lena le ipshina ka mahumo. le ge e le gore le swanelwa ke go utswa tšhelete ya sekolo.”

“Mantšu a boima, Mohumagatšana Solani. Hlokomela,” Mna Ncane a mo lemoša. Hlokomela seo o se bolelago.”

“Goba eng?” Magetla a Nolitha a ya fase. “Goba o tla ntšeela mphato wa ka? Mogongwe o ba fe Gogo Hamba? Goba mohlomongwe o nyaka go ba ruta, Mna Ncane? Mohlomongwe o nyaka go fetoga wa dira mošomo wa gago?”

Mna Ncane o ile a emiša seatla sa gagwe. “Ke tla lebala gore o boletše seo, Mohumagatšana Solani. Sepela gona bjale. Eya phapošing ya borutelo.”

***

Re botše gore o nagana eng: Naa o be o maketše ge Mna Mahlangu a re tšhelete ga e gona?