“Lefelo le le a nkga ebile le na le lešata,” ke botša mošemane yo mongwe ka seo yo ke bolelago le yena kua thotobolong.

Sekhafo seo ke se aperego se bofilwe go selaganya nko ya ka le molomo ga se thuše selo; menkgo e sa no feta. Ga ke di nkgelele feela; ke kwa twatso ya tšona. Ke sekhafo seo ke be ke ehlwa ke se bona se bofilwe go dikologa hlogo ya mma mesong e sa le ka masa ge a be a re tsoša go itokišetša go ya sekolong. Ke sa bohubedu bja go fifala ka paterone ye serolane le gauta. Moragonyana ke lemogile gore se na la mašoba, mogongwe a ntšhwa ke mpholo wa moyeng. Ke kwa bohloko kudu go nagana gore lešela le a hlagala, fela ke sona se nnoši seo nka se šomišago.

“Ke mang a rego ke mpholo?” Toothpick Sibiya o ile a mpotšiša ge ke be ke bolela se sengwe.

Ke no emiša magetla, efela hei, ke dira tša mahlale, ke na le tsebo ya seo ke se hemago mo, go nyakela Toothpick le modirišane wa gagwe wa kgwebo dilo tša go dirišwa leswa. Gantši ke ditšhipi tša boima go swana le morodi le noto tšeo ba di nyakago, efela kgwedi ye nngwe e ka ba ditšhelo tša polastiki tše dikgolo tšeo nka di hwetšago. Ba tla ka bene ya bona gomme ba nkemela go fihlela ke e tlatša; ka morago ba tloga gape gomme ba ntlogela ke fatafata goba ke epa mekgobong ye megolo ya dilo tša go makatša tšeo batho ba di lahlago, gore ge ba boa e be ke itokišitše ka morwalo wo moswa. Ka dinako tše dintši, dilo di a utswiwa mokgobong o moswa wo ke o thomilego mola ke sa nyakana le tše dingwe go o tlaleletša.

“O a fiša mpholo,” ka relao ge mošemane a ntebeletše. “Ga go makatše ge monna wa ka mehla wa mong wa ka a lwala gakaaka. Dilo tše di ka re bolaya.”

Ke swanetše go goelela; ke kgale a šoma thotobolong gomme o fetoga sefoa ka lebaka la lešata la go šila la metšhene le mehuta ya go fapana ya dikoloi, ka moka ga tšona di na le se sengwe se di se dirago moo.

“O kare re tla gatakwa ke theraka goba ra topa ke fokelifote ge e nametša morwalo goba ra išwa go yo pšhatlwa,” o dira metlae ka tsela yeo a nago le yona. “Go swana le buti wa ka.”

Ga ke nyake go botšiša gore ke efe ya dilo tšeo tše tharo yeo e hlagetšego buti wa gagwe. Leina la gagwe ke Mseni, ke yo monnyanenyana go nna, efela go na le bana gape mo, gantši ba nyakana le se sengwe sa goja goba go apara. Banna le basadi gape, ka moka ba gohlola, le mahlo a bona a hwibitši.

“Dimpša tena!”

Ka betša phoofolo ya go ota ka sekotlelo sa polasitiki sa go thubega. Magokobu a mmala o moso le o mošweu a lla ge a fofa ka godimo ga thotobolo. Dibopiwa tše dinnyane di a tswinya le hwidinyega, di iphihlile ka gare ga thotobolo. Ga ke nyake go di bona le go tseba gore ke eng.

“Ke nagana gore heleng go swanetše go ba go le bjalo,” ka botša Mseni.

“Aowa, buti wa ka, hele ke ye,” a realo.

Ke nagana ka seo Toothpick a se boletšego ge ke be ke leka go mmotša gore ga ke tle: “Ke go dumeletše gore o dule ka mafuri a ka ka lebaka la botho, ka lebaka la mohu mmago. O tšhaba ka motlae wo wa go swabiša wa rente ka gore ke a tseba o nyaka mphiwafela wa bana ba bannyane. Efela motho mang goba mang o swanetše go phela ga go bjalo? Gomme a phele lefelong le lengwe. O tsoma go nyakana le lefelo le lengwe?”

“Ke gore … sekolo. Ke lahlegelwa kudu.” Ke sa bolela seo, nako le nako, ga ke tsebe gore ke ka lebaka la eng.

“Naa mošemane wa bohlale bjalo ka wena o iša kae sekolo? Efela romela buti wa gago ge o nyaka. O bonala a tiile.”

“Aowa!” Ke nyakile ke hlaba lešata. “Ke tla ba gona.”

Ga go ka tsela yeo nka nyakago Wandile a bona dilo tšeo ke di bonago mo, a hema moya wo e sego moya.

“Ke hele kudu go feta nna,” ka botša Mseni gabjale, ka gore ke a tseba gore nna ke na le mahlatse ge ke bapetšwa le yena.

“Wena o šoma lebakanyana.” a dumela. “Mong wa gago, ga a ke a go betha.”

“Go na le dilo tše dingwe tšeo a ka di dirago, “ke nagana ka ‘mokhukhu’ . Ke nagana ka ‘Amahle’.

Nnete ke gore nka boledišana le Toothpick ka dinako tše dingwe, matšatšing ao a thabilego. Ke ka mo gantši ke hwetšago ba swaile gore ke gona sekolong, ka gore ga a na taba le gore re thoma neng le go fetša ge feela re ka mo fa palo ya maleba ya merwalo ya bene. Yena le modirišane wa gagwe ba tšea nako thabeneng magareng ga merwalo le bošego; seo ke karolo ya gona, ke nagana bjalo. Ke fela ka matšatši a mangwe mo a nyakago ke thoma ka pela, kudu ge eba o be a sa nwe bošego bja go feta.

Ke lebela muši o eya godimo go tšwa mafelong a go ka ba a masomepedi a go fapana gohle thotobolong.

Gosasa. Labohlano. Ka kgopelo. Go swana le gore ke duma ge Toothpick a ka be a thabile go ntumelela go tsenya mošomo wa ka wa thutwana ya tša mahlale mosegarenyaneng sekolong sa boKhethi. Nka kopana le mphato wa ka wa tša mahlale ge ba eya mola. Thotobolo ga e kgole kudu, ge nka kitima bongolong bja tsela.

Goba mogongwe a ka re ke emiše letšatši leo gomme ke khutše mosegare; ka fao a ka thoma ka pela go nwa ga gagwe bošegong bja Labohlano.

Ke thoma go kwa ke le kaone, ka go nagana dilo tše. Ke monna wa leano. Ke ke kwa ke le kaone kudu ge a etla go rwala morwalo wa mafelelo wa letšatši.

“Nako ye ya go fetogafetoga?” a dira metlae ge ke mmotšiša ka gosasa. “Go lokile. Palo ya merwalo ke yona e laolago, e sego diiri tšeo o di šomago goba ge o di dira. Wa bona gore ke motho wa kwešišo bjang? Ke ka lebaka la gore o nagana gore sekolo se bohlokwa.”

Goba ka lebaka la gore ga a nyake ba sekolo ba botša modirelaleago ka go se iponagetše dithutong.

Modirišane wa gagwe o tšhaišitše, efela Toothpick ga a nnametše bene, o mpotša fela gore ke beye setšhelo sa go rusa se segolo setulong sa kgauswi le yena.

A otlela bene ya gagwe a ntlogela gomme ka kitimela gae. Bene ga se e boye ge ke fihla mola; o tla be a fološa morwalo lefelong leo ba beago tšohle tše di tšwago thotobolong.

Bana ba gaSibiya ba lla go swana le mehleng, gomme Mdi Sibiya o ka jarateng, o sa apere diapro tša gagwe tša mošomo, o tsenya mokotla wa ditlakala ka motomong wa polasitiki. Ke a mo dumediša, efela o no ntebelela, gomme ka nagana ka mahlo a gagwe a bonalago a hloka lethabo ka mehla. Go nyalwa ke Toothpick e ka se be boipshino le gatee, seo ke nnete.

Goba o tloga a tenegile go ka ntumediša ka gore ke a nkga.

“Ka fao leboga monna wa gago ka se,” ka bobola, gore a se nkwe.

O tsena ka gare ga ntlo gomme ka leba thwii pomping ya ka ntle. Ke sa ikwa ke le kaone, ka ge ke rarolotše tša gosasa. Mpa ya ka e homotše – gabotse, ntle le ge nka nagana ka Kheti e a menagana, gomme ke tšeo ka moka. Go bose go ba le balapa bošego, o bogela dithaloko tša Ntando, o nagana gore ke bogaswi fela gore ke malome wa gagwe, ke thuša Wandile ka mošomo wa gae, nna le Amahle re dira metlae, re a kgoelana.

Ka morago e a tla. Go bethwa ga lebati la thini. Pelo ya ka e a pšhatlagana. Naa o fetotše mogopolo ka tša gosasa?

Go no swana ka mehla. Monkgo wa bjala, setonkulameno, mahlo a lebeletše Amahle.

“Mdi Sibiya le nna re swanetše go ya go gongwe gosasa mosegare, ka iri ya bone go fihla neng ga ke tsebe, moragonyana. O ka no dira tšeo tša sekolong, efela gape palo ya merwalo ya maleba. Botša sesi wa gagwe gore re nyaka a hlokomela bana. Ke mošomo wa gagwe go rena, ga se wena fela. Ke rata go le swara go swana.”

A tloga. Amahle le nna ra lebeletšana, gomme ka bona letšhogo la go swana le leo ke le kwago gomme le dira gore molomo wa gagwe o roromele.