Mufumakadzi vho nonaho vhukuma, vha maṱo a no sedza muthu nga u tou ṱolela nga hangeno nṱha ha fureme dza mangilasi avho a maṱo, Vho Mabasa vha thetshelesa mugudisi Vho Tinetariro vha tshi ṱalutshedza.
“Zwo tou ralo, muhulwane vhanga,” vha a bula, “a huna ṅwana naho e muthu tshihulwane, o no vhuyaho a nnyadza nga nḓila hei. Fhedzi namusi vhana vhararu khevha vho nṱulela musi ndi kati na u vha nea pfunzo. A si u sema ṋungo dzanga na u ḓifunga hanga kha u vha nea pfunzo naa? Ndi one maitele ane vha tea u livhuwa mugudisi ngao?”
“Mafhafhu fhasi, Vho Tinetariro,” hu amba vhophirisipala. “Zwavhuḓivhuḓi ho tou itea mini?”
“Vho ntsea. Vha ri ndo ambara dzhesi yo ṱheraho hangeno kha zwikuḓavhavha.”
Vhophirisipala vha tswa Vho Tinetariro nga u tou rathisa maṱo avho hangeno kha zwikuḓavhavha. Ndi ngoho tshifuko tshavho tsho ṱahala lune ha vhonala na lukanda lwa tshikuḓavhavha tshavho.
Vho Tinetariro vha takusa tshanḓa tshavho vha ḓikweta kha phanḓa yo ḓalaho biko; ndi izwi tshikuḓavhavha tshavho tshi tshi ṱodzimela-ṱodzimela.
“Hezwi a zwi seisi na luthihi,” hu rovhedza vhophirisipala. “Ri vhidze vhabebi vha vhoinwi naa?”
Caroline a fhelelwa nga ṋungo u bva hangeno kha magona. “Nga u tou ḓitukufhadza, Vho Mabasa,” u ralo. A kona-ha u tou hasha maṱo kha Vho Tinetariro: “Mudededzi Vho Tinetariro, ndi humbela u farelwa lufhanga …”
Khuliso a vusa tshililo. O wana a tshi kundelwa u dzeula fhungo ḽa u ḓivhadza vhabebi vhawe uri vha khou ṱoḓea tshikoloni kha muṱangano wa dzulo ḽa tsengo ya ndaṱiso.
Ipfani a lila-vho. “Ndi khou ṱanganedza vhukhakhi hanga,” u ralo. “Kha vha mpfele vhuṱungu.”
Vhophirisipala vho no dinalea: “Ngavhe hu vhe hu tshe kale hu tshe mulovha! Ni khou mpfa, vhana? Ngavhe hu vhe hu tshe kale hu tshe mulovha, ndo vha ndi tshi ḓo ni ruvhulela kasumbe noṱhe! Ubva afho nda nekedza Vho Tinetariro kheini vha ni pfise-vho tharu-tharu dzi no fhisa hangeno kha zwidzulo!”
“Afho vho bula muhulwane vhanga,” hu tendelela Vho Tinetariro.
“Ndi zwone,” Vho Mabasa vha tou vhomba sa ndau ya tsadzi vho lavhelesa Khuliso a no khou tendelela nga ṱhoho. Ndi mufumakadzi vha lizhizhiriba vha zwanḓa zwi no dzula zwo ṱharamuwa sa vha no ṱoḓa u fhufhela muthu sa tshivhanda tsha vhuhali. “Iḓani hafha!” Vha ita na u mu sumba. “Ndi ri iḓani ngeno.”
“Nga u ḓikufhadza, vhophirisipala,” a ralo a tshi lila. “A zwi nga dovhi zwa itea.”
Vhophirisipala vho mu zwondolola ubva nga hangeno nṱha ha mangilasi avho. Ha fhira mithethe ya tshivhalo ngamurahu ha musi vha tshi nga amba hafhu. “Ivhani vha itaho mushumo wa tshikolo ni litshe vhuhwarahwara, zwo pfala?” vha laela.
“Ee, vhomme,” a tenda.
“Zwino vhoinwi vhavhili?”
Ipfani na Caroline vha fhindula: “Ee.”
Zwazwino mugudisi Vho Tinetariro vha rembuluwa vha lavhelesa vhophirisipala. “Arali vha tshi vhona zwo tea uri ri tou vha nea khaidzo ya maipfi, a ri ite ngaurala ri tshi fulufhela uri a vha nga dovhi hafhu vha ita vhutshinyi ha mufuda uyu,” vha amba zwenezwo.
Vhuraru havho vha neiwa ndaela ya u vhuyelela kiḽasini; mugudisi Vho Tinetariro vha sala vha tshi nyeṱunyeṱu na vhophirisipala.
***
Ri vhudzeni vhuḓipfi haṋu: Vho Mabasa vha amba zwone vha tshi ri u kaidza ṅwana nga ṱhamu zwo vha zwo tendelwa zwikoloni zwashu. Naho zwo ralo, a si vhoṱhe vha no tendelana na nyiledzo ya ṱhamu. Ni vhona hu zwavhuḓi kana hu si zwavhuḓi u shumiswa ha ṱhamu zwikoloni?