Khaya o bva nga luvhilo kiḽasini ya mudededzi Vho James. O ri a tshi sala a tshi swika holoni khulwane a wana hu si na na vhupfelo ha mare. A tshi sedza ngeno na ngei, a vhona Thando khouḽa vhukati ha gogo ḽa vhathu.

“Thando! T!”

“Munna! No vha ni gai?” Hu vhudzisa Thando musi Khaya a tshi khou manyuludza a tshi ḓa khaye.

“Mudededzi Vho James vho lenga u fhedza na nṋe. Vho vha vha tshi khou elela sa mulambo hezwi vha tshi amba na nṋe. Nga vhanga ḽa izwo, zwo vha zwi tshi nga itea ndi sa swike fhano,” Khaya u ralo a tshi khou vhea bege yawe fhasi, a ita na u femuluwa.

“Vha ri vha ṱoḓa mini? Nahone ho luga, ṱhogani mbilaelo. Mashudu mavhuya ndi uri inwi no swika ngeno vha sa athu u swika kha tshipiḓa tsha mitshino,” ndi Thando. A ṋekedza Khaya ḽiya bammbiri ḽa u sumbedza mutevhe wa dziodishini. “Vho thoma nga muzika; nṋe ndi nga lingedza u imba zwanga.”

“U imba? Thando, a ni nga ḓo lemelwa nga ipfi?” Khaya u a swaswa.

Thando u a mu sedza, o farelela kha khana yawe sa ane a khou pfa u vhavha. Vha sedzana maṱoni, u bva afho vha sea.

Vho Rowland, muṅwe vha vhagudisi vha mitshino, vha bvela nnḓa. Vha vhona Khaya o ima vhukati ha gogo ḽa vhathu; vha sedzana vha sea.

Khaya o ṱangana na Vho Rowland ḓuvha ḽe a ya holoni khulwane lwa u tou thoma. Vho vha vho wanedza Khaya a tshi khou ṱalela mitshino ya lugwada lwa vhana vha tshikolo vhe vha vha vha tshi khou vha gudisa izwo.

“No tendelwa u nga dzhena nga ngomu holoni khulwane na vha na riṋe,” Vho Rowland vho mu vhudza izwo nga murahu nyana. U bva iḽo ḓuvha, Vho Rowland vho ḓo vha phangami yawe. Ho vha vhone muthu we a rengela Khaya zwienda zwawe zwa u thoma zwa mutshino wa baḽethe.

“Avha vhathu vha ṋamusi vha sumbedza vhe vhanzhi vhukuma u fhirisa miṅwahani ya murahu,” Vho Rowland vha ralo zwa zwino vho ima phanḓa ha gogo. “Hezwi zwi ri ta vhathu. Ro takala vhukuma.”

Vhathu vhoṱhe vha vhanda zwanḓa.

“Arali ni nga tou sedza zwavhuḓi kha bammbiri heḽo ḽa dziodishini ḽe na ṋewa ḽone ni tshi dzhena hafha holoni ni ḓo zwi vhona uri dziodishini dzo khaukanywa nga zwipiḓa zwivhili: zwo dzudzanyiwaho na zwi songo dzudzanyiwaho. “Tshipiḓa tsha u thoma tsha dziodishini tshi ḓo fariwa matshelo. Ndi lavhelela u ni vhona noṱhe matshelo.”

“Ndi vhona u nga vha tea u sokou fha inwi zwithu zwoṱhe,” ndi Thando a tshi amba na Khaya musi Vho Rowland vha tshi khou bva siṱeidzhini. “Ri a zwi ḓivha uri no dzula no dzhia vhuimo ha u thoma.”

***

Tsimbi ya lila lwa u fhedzisela. Vhuimoni ha uri a bvele nnḓa a ye hayani, Khaya a ṱuwa o livha ngei holoni khulwane. Musi a tshi swika fhala hu re na mutshini wa u lidza muzika, a ḓiwana a tshi elelwa luya luimbo lu no pfi ‘Ave Maria’.

Lu nga vha lu lwone, u amba nga mbilu.

A swika vhukati. Luimbo lwa thoma. A thoma u tshina. Zwe a ḓo ita afho siṱeidzhini ḽo vha ḽi tshi tou vha ḓembe. Musi luimbo lu tshi fhela, Khaya a ima u tshina. A lingedza u femuluwa; o tshinesa ndi zwone. Hezwi a tshi ri ndi dovhe ndi tshine hafhu …

Luthihi-na-luvhili, a fhufhela nṱha! A vhuya fhasi.

“Aah!”

Hezwi o lala fhasi, u khou zwi pfa uri gona ḽawe ḽi khou vhavha. Naho zwo ralo, a mbo devha tshiseo a tshi elelwa uri u konḓelwa hohu a si he a hu vhona muloroni wawe. Muloroni o vha a tshi khou tshina zwa nṱhesa. Ngoho ndi uri moloro a u nga vhuyi wa vuwa wo fanywa na vhutshilo ha vhukuma.

A mbo takuwa, a tshi khou ḓithetshelesa vhuṱungu vhu re mulenzheni; a livha fhala kha mutshini wa u lidza muzika.

A thoma u tshina hafhu na zwenezwo!

***

Nga murahu ha awara nthihi, Khaya a vha u a swika hayani. Musi a tshi ri ndi dzhene nga gethe, maṱo e hasha kha baki ya khotsi awe henefho nnḓa.

Ho tshinyala mini khotsi anga vho swika hayani phanḓa hanga ṋamusi? A thi vhoni u nga ndo lenga musi.

Khathihi fhedzi a pfa zwanḓa zwawe zwi tshi swisha mabiko. A tshimbila o livha muṋangoni wa u dzhena nḓuni. Hezwi a sa athu saukanya ḽine a ḓo ḽi vhudza vhabebi vhawe uri zwo ḓa hani uri ṋamusi a lenge u vhuya tshikoloni, muṋango wa mbo vuliwa u bva nga ngomu nḓuni. Mme awe khevho, vho mu sedza nga maṱo o ḓalaho mbilaelo.

“Ndi ma… masiari,” ndi Khaya.

Vha mu vhidza nga tshanḓa uri a dzhene nḓuni. Na khotsi awe khevha hanefha nḓuni.

“Baba? Vho no vhuya?,” u lingedza u vha khaḓa.

“Dzulani fhasi, Khaya,” avho ndi khotsi awe nahone vha sa khou ita zwa u sea nae. Zwauri u khou ṱoḓa u vha khaḓa a vho ngo zwi ṱanganedza.

Ri vhudzeni vhuḓipfi haṋu: Ni humbula uri hu nga vha hu tshi khou itea mini? Hu nga tevhela zwifhio?